Friese klokken
Enkele voorbeelden van Friese staart- en stoelklokken, en schippertjes
===================================================================================================
Determinatie
De wijzerplaat is wit met in de hoeken bloemen en de hoorn des overvloeds met bloemen.
In het midden twee maal de afbeelding van de hoop.
Boven in de toog een carrousel met twee paarden en ruiter, met aan de start en aan de finish personen.
Achter het hekje draaien de paarden hun rondje als de klok slaat.
Dit ruitermechaniek, in deze vorm, komt weinig voor. Meestal zijn het soldaten te paard en hier zijn het twee ruiters die een wedstrijd houden, met een startplaats en een finish.
Uurwerk
Het is een 1 dags uurwerk met ankergang en een wekkermechanisme.
Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur één slag.
Kast
Het is een eiken kast met de originele meekrapkleur.
Kapversiering bestaat uit schoorsteentjes met latoenkoperen vazen/schildjes.
Land van herkomst Noord-Nederland.
Datering: eerste helft van 1800.
Maten
Zonder schoorsteen en schildje H. 125.
Met schoorsteen en schildje H. 150.
===================================================================================================
7. Friese staartklok met boerderijmechaniek
Determinatie:
Bijzondere eikenhouten staartklok met een volle, warme, meekrap kleur.De wijzerplaat vertoont bovenin een boerderij met daar naast een meertje met schepen. Het boerenerf heeft een bewegend tafereel met een karnende boer, een melkende boerin en een boer die een koe aanspoort tot lopen.
De wijzerplaat is in de hoeken versierd met florale motieven en in het midden een gordijn met flossen.
Uurwerk
Het is een 1 dags uurwerk met ankergang en een wekkermechanisme.
Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur één slag.
Kast
Boven op de kap staan drie poppen op schoorsteentjes voorstellende in het midden Atlas met de wereldbol, geflankeerd door twee vrouwfiguren met vleugeltjes(faam) die op een bazuin blazen en een rozet in de hand hebben. Het deurtje heeft twee zuiltjes met Korinthische kapitelen en basementen.
De schuif in de onderkast zit met twee messing kastpennetjes vast. Het slingervenster in de schuif is van latoenkoper en verbeeldt een urn met de eeuwige vlam, dit symboliseert de tijd. Naast de urn onderin, een haan– de morgenstond en een duif– de vrede. In het midden een maan– de nacht en een zon– de dag.
Helemaal bovenin een adelaar die een doek optilt en daarmee de vergankelijkheid ontsluiert.
Maten
H. 148 (incl. de atlas)
===================================================================================================
14. Friese stoelklok
Determinatie
Maker:
Hayo Eelties Napius. De initialen H N staan onder op de stoel(zie foto).
De wijzerplaat heeft de voorstelling van een dorpsgezicht met een kerk, huizen en bomen.
In de hoeken van de wijzerplaat zijn roosjes geschilderd.
De achterwand is versierd met twee zeemeerminnen, geschilderd in de nog originele kleuren/verf. De schildering loopt door tot op de achterplaat op de achterplaat.
De stoel is met roosjes beschilderd.
Het kaplood
Urn/vaas met twee vrouwfiguren geflankeerd door twee leeuwen.
Wijzerplaatlood
Bovenlood:
Een imposant, vol en groot loden ornament boven de wijzerplaat. Twee schild dragende leeuwen met het wapen van Amsterdam, een urn met daar boven een putti. Verder florale motieven.
Zijlood:
Twee bazuin blazende engeltjes en engelenkopjes
Baardlood: Engelenkopje.
Bellood: Twee schildragende leeuwen met florale motieven.
Uurwerk
Het is een 1 dags uurwerk met spillegang en een wekkermechanisme. Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur één slag.
Restauratie
Het uurwerk is schoongemaakt, gepolijst en waar nodig verbust. Het slagwerk is opnieuw afgesteld.Nieuwe bussen in:
- Lager van het pennenrad in stijl III
- Lager van het grondrad gaandwerk in stijl I
- Lager van het tussenrad in stijl I
- Lager van het kroonrad in stijl I
- Lager windvleugel.
Kenmerk raderen en rondsels
Slagwerk
Pennenrad Z = 72 Ro = 6
Hartrad Z = 46 Ro = 8
Jaagrad Z = 60 Ro = 6
Windvleugel Ro = 6
Gaandewerk
Grondrad Z = 72
Tussenrad Z = 66 Ro = 6
Kroonrad Z = 33 Ro = 6
Wijzerwerk:
Uurrad Z = 48
Minuutrad Z = 30
Wisselrad Z = 45
Het uurwerk verkeert in een uitstekende conditie.
===================================================================================================
19. Antieke Friese kortstaart met scheepjesmechaniek
Determinatie
Signering achter op de wijzerplaat J.R.
Wordt toegeschreven aan Johannes Reinders uit Heerenveen.
Uurwerk
Het is een 1 dags uurwerk met ankergang en een wekkermechanisme.
Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur één slag.
Het mechaniek heeft 3 bewegende schepen en twee bewegende zeemeerminnen.
Schildering
In de hoeken zijn de vier jaargetijden geschilderd, welke de verre overzeese landen verbeelden. In het midden een Hollands landschap.
Kast
Eiken kast. Kapversiering bestaat uit houten tollen.
In de staartschuif een loden venster met vadertje tijd.
Datering
Eerste helft van 1800
Maten
H. 100 t/m ronde kap.
H. 115 t/m tol
===================================================================================================
35. Friese staartklok met mechaniek "Soldaat op wacht"
35.Friese staartklok met mechaniek.(Privé)
Determinatie:
De wijzerplaat is aan de achterzijde gesigneerd.
Een prachtige zeer aparte schildering met tussen de cijfers een stilistische Franse lelie.
In de hoeken engeltjes in een goud fond. Het is de authentieke voorstelling welke is opgehaald.
In de toog een theatertje met een “wandelende”soldaat voor een kasteel. Een zeldzaam voorkomend mechaniek. De soldaat keert in de hoeken
steeds weer om.
Ook het houten soldaatje is nog origineel.
De wijzerplaat is met voorsteekpennetjes op het uurwerk bevestigd.
Uurwerk:
Het is een 1 dags uurwerk met ankergang en een wekkermechanisme.
Het heeft een dubbele bel en kwartierslag.
De achterlichter op de sluitschijf heeft een zwaan als versiering.
Kast:
Eikenhouten kast. Een slanke kast, iets groter dan de kortstaart, type Spinnekopje.
Tollen op de ronde kap en een deurtje met afgeschuinde hoeken, hetgeen duidt op een wat vroeger model.
In de schuif een groot loden venster.
Zeer gaaf klokje met een chique uitstraling.
Maten: L. 110 zonder tol
L. 125 met tol .
===================================================================================================
36.Antieke Friese kortstaart met scheepsmechaniek (Dikkop)
Determinatie:
Uurwerk:
Het is een 1 dags uurwerk met ankergang en een wekkermechanisme.
Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur één slag.
Het mechaniek heeft 3 bewegende schepen en twee bewegende zeemeerminnen.
De wijzerplaat is met 4 pennen op het uurwerk bevestigd.
Schildering:
In de hoeken zijn de vier jaargetijden geschilderd met als achtergrond een goud font.
In het middenveld een vuurtoren en een boerderij.
Kast:
Houtsoort: Wortelnoten op eiken.
Kapversiering bestaat uit antieke houten beelden.
Geen pilaartjes aan het deurtje hetgeen duidt op een vroege klok.
In de staartschuif een loden venster met vadertje tijd.
Datering:
Ca. 1800.
Gesigneerd achter op de plaat en op de bel A A
Maten:H. 100 t/m ronde kap.
===================================================================================================
39. Molenmechaniek
Determinatie:
Het is een Friese staartklok met een mechaniek.
De voorstelling verbeeldt een visser aan een riviertje met diverse huizen en een kerkje op de achtergrond.
Twee draaiende molens waarvan de molen links een houtzaagmolen lijkt, met boomstammen op de voorgrond aan het water.(foto 1 + 2)
Het is een mooie heldere schildering
Het middenveld (foto 4) is versierd met een draperie en bloemmotieven.
Uurwerk:
Het is een 1 dags uurwerk met wekkermechanisme.
Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur 1 slag.
Het molenmechaniek wordt in beweging gebracht door een as met aan de ene zijde een houten wieltje, waarover een snaar loopt dat
de wieken laat draaien ( foto 5 + 7) en aan de andere zijde een rad dat wordt aangedreven door het hartrad.(foto 6)
Kast.
Het is een eikenhouten kast
De kapversiering bestaat uit antieke houten beelden.
Pilaartjes aan de deurtjes. Beschilderde paneeltjes achter de zijruitjes (foto 9)
In de staartschuif een loden slingervenster met een urn met de eeuwige vlam . ( foto 8)
Naast de urn onderin een haan en een duif. Naast de oren van de urn een maan en een zon. Helemaal bovenin een adelaar die een doek optilt.
Datering:
Eerste helft van 1800.
===================================================================================================
41. Friese stoelklok.
Determinatie:
De wijzerplaat heeft de voorstelling met meertje en bootje.
In de hoeken van de wijzerplaat zijn roosjes geschilderd.
De achterwand is versierd met twee zeemeerminnen.
Antieke klok uit ca 1800
Kaplood:
Urn/vaas met twee vrouwfiguren geflankeerd door twee leeuwen.
Wijzerplaatlood:
Apart, groot loden ornament boven de wijzerplaat.
Zijlood:
Papegaaien
Baardlood:
Mand en florale motieven
Bellood:
Wapendragende leeuwen
Uurwerk:
Het is een 1 dags uurwerk met spillegang en een wekkermechanisme.
Het heeft getorste pilaren.
Slaat op het hele uur het aantal slagen van dat uur en op het halve uur één slag.
Het uurwerk is schoon gemaakt, gepolijst en waar nodig verbust.
===================================================================================================
73 . Stoelschippertje uit begin 19e-eeuw.
Beschrijving: Een zeldzaam miniatuur Fries stoelklokje, dat gemaakt is voor het roefje van binnenvaartschepen, een zeer kleine lage woonruimte. Het uurwerk is zo geconstrueerd, dat het blijft lopen tijdens de schommelingen van het schip. Dit werd verkregen doordat het slingertje direct verbonden is met de spil en het een horizontaal geplaatst gangrad heeft. Dit laatste kon alleen maar met een extra 4de-rad in het gaande werk, met als bijkomend voordeel dat de klok langer loopt, hetgeen weer noodzakelijk is voor de geringe plafondhoogte en dus korte ketting.
De wijzerplaat is met 2 pennetjes aan het frame van het uurwerk bevestigd.
Uurwerk: Spillegang, 1-dags uurwerk, slaat op het halve uur 1 maal en op het hele uur het aantal slagen van dat uur. Het uurwerk is klein en maar 9.2 cm hoog.
Het heeft een wekker.
Beschildering: Dit stoelschippertje heeft een prachtige beschilderde wijzerplaat met cherubijntjes in de bovenhoeken en onder roosjes. Het middenveld is gedecoreerd met een meertje, bomen en een boerderij. De achterwand van de stoel heeft papegaaien met gouden accenten. De stoel is versierd met roosjes.
De deurtjes zijn, zeer bijzonder ,met Korinthische zuiltjes en onder met een tegelmotief versierd.
Loodwerk: Het wijzerplaatlood heeft aan de bovenzijde een polychroom cherubijnenkopje en geen zijlood, hetgeen bijzonder is en weinig voorkomt.
Deurlood met vaasmotief en een eenvoudig kaplood.
===================================================================================================
69 Staartschippertje
Beschrijving:
Een zeldzaam miniatuur Fries staartklokje, dat gemaakt is voor het roefje van binnenvaartschepen, een zeer kleine, lage, woonruimte. Het uurwerk is zo gemaakt, dat het blijft lopen tijdens de schommelingen van het schip. Dit werd verkregen doordat het slingertje direct verbonden is met de spil en het een horizontaal geplaatst gangrad heeft. Dit laatste kon alleen maar met een extra 4de-rad in het gaande werk, met als bijkomend voordeel dat de klok langer loopt, hetgeen weer noodzakelijk is voor de geringe plafondhoogte en dus korte ketting.
De wijzerplaat is mooi beschilderd met in de toog een heldere maritieme voorstelling met twee zeilschepen en een galjoen onder Nederlandse vlag. De hoeken boven met gouden vogels op ranken/takken en onder gouden bloemmotieven. Midden een meertje, boerderij, bomen en huizen en een kerktoren op de achtergrond.
Uurwerk:
Spillegang, 1-dags uurwerk, slaat op het halve uur 1 maal en op het hele uur het aantal slagen van dat uur. Tevens een wekker.
Kast:
Eikenhouten kast.
Kap met kleine tolletjes/vaasjes. Een staart met ster en naast het deurtje Korinthische zuiltjes.
Datering: Eerste helft van de 19e-eeuw.
===================================================================================================